--- language: python filename: learnpython-tr.py contributors: - ["Louie Dinh", "http://ldinh.ca"] translators: - ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"] lang: tr-tr --- Python Guido Van Rossum tarafından 90'ların başında yaratılmıştır. Şu anda varolanlar arasında en iyi dillerden birisidir. Ben (Louie Dinh) Python dilinin syntax'ının belirginliğine aşığım. O basit olarak çalıştırılabilir pseudocode'dur. Geri bildirimlerden son derece mutluluk duyarım! Bana [@louiedinh](http://twitter.com/louiedinh) adresinden ya da louiedinh [at] [google's email service] adresinden ulaşabilirsiniz. Çeviri için geri bildirimleri de [@kulekci](http://twitter.com/kulekci) adresine yapabilirsiniz. Not: Bu yazıdaki özellikler Python 2.7 için geçerlidir, ama Python 2.x için de uygulanabilir. Python 3 için başka bir zaman tekrar bakınız. ```python # Tek satır yorum hash işareti ile başlar. """ Çoklu satır diziler üç tane çift tırnak arasında yazılır. Ve yorum olarak da kullanılabilir """ #################################################### ## 1. İlkel Veri Tipleri ve Operatörler #################################################### # Sayılar 3 #=> 3 # Matematik beklediğiniz gibi 1 + 1 #=> 2 8 - 1 #=> 7 10 * 2 #=> 20 35 / 5 #=> 7 # Bölünme biraz ilginç. EĞer tam sayılar üzerinde bölünme işlemi yapıyorsanız # sonuç otomatik olarak kırpılır. 5 / 2 #=> 2 # Bölünme işlemini düzenlemek için kayan noktalı sayıları bilmeniz gerekir. 2.0 # Bu bir kayan noktalı sayı 11.0 / 4.0 #=> 2.75 ahhh...daha iyi # İşlem önceliğini parantezler ile sağlayabilirsiniz. (1 + 3) * 2 #=> 8 # Boolean değerleri bilindiği gibi True False # not ile nagatif(mantıksal) değerini alma not True #=> False not False #=> True # Eşitlik == 1 == 1 #=> True 2 == 1 #=> False # Eşitsizlik != 1 != 1 #=> False 2 != 1 #=> True # Daha fazla karşılaştırma 1 < 10 #=> True 1 > 10 #=> False 2 <= 2 #=> True 2 >= 2 #=> True # Karşılaştırma zincirleme yapılabilir! 1 < 2 < 3 #=> True 2 < 3 < 2 #=> False # Karakter dizisi " veya ' ile oluşturulabilir "This is a string." 'This is also a string.' # Karakter dizileri birbirleri ile eklenebilir "Hello " + "world!" #=> "Hello world!" # A string can be treated like a list of characters # Bir string'e karakter listesi gibi davranabilirsiniz. "This is a string"[0] #=> 'T' # % karakter dizisini(string) formatlamak için kullanılır, bunun gibi: "%s can be %s" % ("strings", "interpolated") # String'leri formatlamanın yeni bir yöntem ise format metodudur. # Bu metod tercih edilen yöntemdir. "{0} can be {1}".format("strings", "formatted") # Eğer saymak istemiyorsanız anahtar kelime kullanabilirsiniz. "{name} wants to eat {food}".format(name="Bob", food="lasagna") # None bir objedir None #=> None # "==" eşitliğini non objesi ile karşılaştırmak için kullanmayın. # Onun yerine "is" kullanın. "etc" is None #=> False None is None #=> True # 'is' operatörü obje kimliği için test etmektedir. Bu ilkel değerler # için kullanışlı değildir, ama objeleri karşılaştırmak için kullanışlıdır. # None, 0 ve boş string/list'ler False olarak değerlendirilir. # Tüm eşitlikler True döner 0 == False #=> True "" == False #=> True #################################################### ## 2. Değişkenler ve Kolleksiyonlar #################################################### # Ekrana yazdırma oldukça kolaydır. print "I'm Python. Nice to meet you!" # Değişkenlere bir değer atamadan önce tanımlamaya gerek yoktur. some_var = 5 # Değişken isimlerinde gelenek küçük karakter ve alt çizgi # kullanmaktır. some_var #=> 5 # Daha önceden tanımlanmamış ya da assign edilmemeiş bir değişkene erişmeye # çalıştığınızda bir hata fırlatılacaktır. Hata ayıklama hakkında daha fazla # bilgi için kontrol akışı kısmına göz atınız. some_other_var # isim hatası fırlatılır # isterseniz "if"i bir ifade gibi kullanabilirsiniz. "yahoo!" if 3 > 2 else 2 #=> "yahoo!" # Listeler li = [] # Önceden değerleri tanımlanmış listeler other_li = [4, 5, 6] # Bir listenin sonuna birşeyler eklemek li.append(1) #li şu anda [1] li.append(2) #li şu anda [1, 2] li.append(4) #li şu anda [1, 2, 4] li.append(3) #li şu anda [1, 2, 4, 3] # pop ile sondan birşeyler silmek li.pop() #=> 3 and li is now [1, 2, 4] # Tekrar sonuna eklemek li.append(3) # li is now [1, 2, 4, 3] again. # Dizi gibi listenin elemanlarına erişmek li[0] #=> 1 # Son elemanın değerine ulaşmak li[-1] #=> 3 # Listede bulunmayan bir index'teki elemana erişirken "IndexError" hatası # fırlatılır li[4] # IndexError fırlatılır # slice syntax'ı ile belli aralıktakı değerlere bakabilirsiniz. # (Açık ve kapalı aralıklıdır.) li[1:3] #=> [2, 4] # Başlangıcı ihmal etme li[2:] #=> [4, 3] # Sonu ihmal etme li[:3] #=> [1, 2, 4] # "del" ile istenilen bir elemanı listeden silmek del li[2] # li is now [1, 2, 3] # Listeleri birbiri ile birleştirebilirsiniz. li + other_li #=> [1, 2, 3, 4, 5, 6] - Not: li ve other_li yanlız bırakılır # extend ile listeleri birleştirmek li.extend(other_li) # Now li is [1, 2, 3, 4, 5, 6] # bir değerin liste içerisinde varlığını "in" ile kontrol etmek 1 in li #=> True # "len" ile listenin uzunluğunu bulmak len(li) #=> 6 # Tüpler listeler gibidir sadece değişmezler(immutable) tup = (1, 2, 3) tup[0] #=> 1 tup[0] = 3 # TypeError fırlatılır. # Litelerde yapılanların hepsini tüplerde de yapılabilir len(tup) #=> 3 tup + (4, 5, 6) #=> (1, 2, 3, 4, 5, 6) tup[:2] #=> (1, 2) 2 in tup #=> True # Tüplerin(veya listelerin) içerisindeki değerleri değişkenelere # atanabilir a, b, c = (1, 2, 3) # a şu anda 1, b şu anda 2 ve c şu anda 3 # Eğer parantez kullanmaz iseniz tüpler varsayılan olarak oluşturulur d, e, f = 4, 5, 6 # şimdi iki değeri değiş tokuş etmek çok kolaydır. e, d = d, e # d şimdi 5 ve e şimdi 4 # Sözlükler (Dictionaries) key-value saklanır. empty_dict = {} # Sözlüklere önceden değer atama örneği filled_dict = {"one": 1, "two": 2, "three": 3} # Değere ulaşmak için [] kullanılır filled_dict["one"] #=> 1 # Tüm anahtarlara(key) "keys()" metodu ile ulaşılır filled_dict.keys() #=> ["three", "two", "one"] # Not - Sözlüklerin anahtarlarının sıralı geleceği garanti değildir # Sonuçlarınız değer listesini aldığınızda tamamen eşleşmeyebilir # Tüm değerleri almak için "values()" kullanabilirsiniz. filled_dict.values() #=> [3, 2, 1] # Not - Sıralama ile ilgili anahtarlar ile aynı durum geçerlidir. # Bir anahtarın sözlükte oluş olmadığını "in" ile kontrol edilebilir "one" in filled_dict #=> True 1 in filled_dict #=> False # Olmayan bir anahtar çağrıldığında KeyError fırlatılır. filled_dict["four"] # KeyError # "get()" metodu KeyError fırlatılmasını önler filled_dict.get("one") #=> 1 filled_dict.get("four") #=> None # get() metodu eğer anahtar mevcut değilse varsayılan bir değer atama # imknaı sağlar. filled_dict.get("one", 4) #=> 1 filled_dict.get("four", 4) #=> 4 # "setdefault()" metodu sözlüğe yeni bir key-value eşleşmesi eklemenin # güvenli bir yoludur. filled_dict.setdefault("five", 5) #filled_dict["five"] is set to 5 filled_dict.setdefault("five", 6) #filled_dict["five"] is still 5 # Sets store ... well sets empty_set = set() # Bir demek değer ile bir "set" oluşturmak some_set = set([1,2,2,3,4]) # some_set is now set([1, 2, 3, 4]) # Python 2.7'den beri {}'ler bir "set" tanımlaman için kullanılabilir filled_set = {1, 2, 2, 3, 4} # => {1 2 3 4} # Bir set'e daha fazla eleman eklemek filled_set.add(5) # filled_set is now {1, 2, 3, 4, 5} # "&" işareti ile iki set'in kesişimlerini alınabilir other_set = {3, 4, 5, 6} filled_set & other_set #=> {3, 4, 5} # | işareti ile filled_set | other_set #=> {1, 2, 3, 4, 5, 6} # "-" işareti ile iki set'in farkları alınabilir {1,2,3,4} - {2,3,5} #=> {1, 4} # "in" ile değerin set içerisinde olup olmadığını kontrol edebilirsiniz 2 in filled_set #=> True 10 in filled_set #=> False #################################################### ## 3. Akış Denetimi #################################################### # Bir değişken oluşturmak some_var = 5 # Buradaki bir if ifadesi. Girintiler(Intentation) Python'da önemlidir! # "some_var is smaller than 10" yazdırılır. if some_var > 10: print "some_var is totally bigger than 10." elif some_var < 10: # elif ifadesi isteğe bağlıdır print "some_var is smaller than 10." else: # Bu da isteğe bağlıdır. print "some_var is indeed 10." """ For döngüleri listeler üzerinde iterasyon yapar Ekrana yazdırılan: dog is a mammal cat is a mammal mouse is a mammal """ for animal in ["dog", "cat", "mouse"]: # Biçimlendirmeleri string'e katmak için % kullanabilirsiniz print "%s is a mammal" % animal """ "range(number)" ifadesi sıfırdan verilen sayıya kadar bir sayı listesi döner Ekrana yazdırılan: 0 1 2 3 """ for i in range(4): print i """ While döngüsü koşul sağlanmayana kadar devam eder Ekrana yazdırılan: 0 1 2 3 """ x = 0 while x < 4: print x x += 1 # Shorthand for x = x + 1 # try/except bloğu ile hatalar ayıklanabilir # Python 2.6 ve üstü için çalışacaktır: try: # "raise" bir hata fırlatmak için kullanılabilir raise IndexError("This is an index error") except IndexError as e: pass # Pass is just a no-op. Usually you would do recovery here. #################################################### ## 4. Fonksiyonlar #################################################### # Yeni bir fonksiyon oluşturmak için "def" kullanılır def add(x, y): print "x is %s and y is %s" % (x, y) return x + y # Return values with a return statement # Fonksiyonu parametre ile çağırmak add(5, 6) #=> prints out "x is 5 and y is 6" and returns 11 # Diğer bir yol fonksiyonları anahtar argümanları ile çağırmak add(y=6, x=5) # Anahtar argümanlarının sırası farklı da olabilir # Değişken sayıda parametresi olan bir fonksiyon tanımlayabilirsiniz def varargs(*args): return args varargs(1, 2, 3) #=> (1,2,3) # Değişken sayıda anahtar argümanlı parametre alan fonksiyonlar da # tanımlayabilirsiniz. def keyword_args(**kwargs): return kwargs # Şu şekilde kullanılacaktır keyword_args(big="foot", loch="ness") #=> {"big": "foot", "loch": "ness"} # Eğer isterseniz ikisini aynı anda da yapabilirsiniz def all_the_args(*args, **kwargs): print args print kwargs """ all_the_args(1, 2, a=3, b=4) prints: (1, 2) {"a": 3, "b": 4} """ # Fonksiyonu çağırırken, args/kwargs'ın tam tersini de yapabilirsiniz! # Tüpü yaymak için * ve kwargs'ı yaymak için ** kullanın. args = (1, 2, 3, 4) kwargs = {"a": 3, "b": 4} all_the_args(*args) # foo(1, 2, 3, 4) ile eşit all_the_args(**kwargs) # foo(a=3, b=4) ile eşit all_the_args(*args, **kwargs) # foo(1, 2, 3, 4, a=3, b=4) ile eşit # Python first-class fonksiyonlara sahiptir def create_adder(x): def adder(y): return x + y return adder add_10 = create_adder(10) add_10(3) #=> 13 # Anonymous fonksiyonlar da vardır (lambda x: x > 2)(3) #=> True # Dahili yüksek seviye fonksiyonlar vardır map(add_10, [1,2,3]) #=> [11, 12, 13] filter(lambda x: x > 5, [3, 4, 5, 6, 7]) #=> [6, 7] # Map etme(maps) ve filtreleme(filtres) için liste kullanabiliriz. [add_10(i) for i in [1, 2, 3]] #=> [11, 12, 13] [x for x in [3, 4, 5, 6, 7] if x > 5] #=> [6, 7] #################################################### ## 5. Sınıflar #################################################### # We subclass from object to get a class. class Human(object): # Bir sınıf özelliği. Bu sınıfın tüm "instance"larına paylaşılmıştır. species = "H. sapiens" # Basic initializer def __init__(self, name): # Metoda gelen argümanın değerini sınıfın elemanı olan "name" # değişkenine atama self.name = name # Bir instance metodu. Tüm metodlar ilk argüman olarak "self" # parametresini alır def say(self, msg): return "%s: %s" % (self.name, msg) # Bir sınıf metodu tüm "instance"lar arasında paylaşılır # İlk argüman olarak sınıfı çağırarak çağrılırlar @classmethod def get_species(cls): return cls.species # Bir statik metod bir sınıf ya da instance referansı olmadan çağrılır @staticmethod def grunt(): return "*grunt*" # Bir sınıf örneği oluşturmak i = Human(name="Ian") print i.say("hi") # "Ian: hi" çıktısı verir j = Human("Joel") print j.say("hello") # "Joel: hello" çıktısı verir # Sınıf metodunu çağıralım i.get_species() #=> "H. sapiens" # Paylaşılan sınıf özellik değiştirelim. Human.species = "H. neanderthalensis" i.get_species() #=> "H. neanderthalensis" j.get_species() #=> "H. neanderthalensis" # Statik metodu çağırma Human.grunt() #=> "*grunt*" #################################################### ## 6. Modüller #################################################### # Modülleri sayfaya dahil edebilirsiniz import math print math.sqrt(16) #=> 4 # Modül içerisinden spesifik bir fonksiyonu getirebilirsiniz from math import ceil, floor print ceil(3.7) #=> 4.0 print floor(3.7) #=> 3.0 # Modüldeki tüm fonksiyonları dahil edebilirsiniz # Uyarı: bu önerilmez from math import * # Modülün adını kısaltabilirsiniz import math as m math.sqrt(16) == m.sqrt(16) #=> True # Python modülleri sıradan python dosyalarıdır. Kendinize bir modül # yazabilirsiniz, ve dahil edebilirsiniz. Modülün adı ile dosya adı # aynı olmalıdır. # Modüllerde tanımlanmış fonksiyon ve metodları öğrenebilirsiniz. import math dir(math) ``` ## Daha fazlası için hazır mısınız? ### Ücretsiz Dökümanlar * [Learn Python The Hard Way](http://learnpythonthehardway.org/book/) * [Dive Into Python](http://www.diveintopython.net/) * [The Official Docs](http://docs.python.org/2.6/) * [Hitchhiker's Guide to Python](http://docs.python-guide.org/en/latest/) * [Python Module of the Week](http://pymotw.com/2/) ### Dead Tree * [Programming Python](http://www.amazon.com/gp/product/0596158106/ref=as_li_qf_sp_asin_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0596158106&linkCode=as2&tag=homebits04-20) * [Dive Into Python](http://www.amazon.com/gp/product/1441413022/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=1441413022&linkCode=as2&tag=homebits04-20) * [Python Essential Reference](http://www.amazon.com/gp/product/0672329786/ref=as_li_tf_tl?ie=UTF8&camp=1789&creative=9325&creativeASIN=0672329786&linkCode=as2&tag=homebits04-20)