mirror of
https://github.com/adambard/learnxinyminutes-docs.git
synced 2024-11-25 20:14:30 +03:00
488 lines
18 KiB
C
488 lines
18 KiB
C
---
|
||
name: C
|
||
category: language
|
||
language: C
|
||
filename: learnc-tr.c
|
||
contributors:
|
||
- ["Adam Bard", "http://adambard.com/"]
|
||
translators:
|
||
- ["Haydar KULEKCI", "http://scanf.info/"]
|
||
lang: tr-tr
|
||
|
||
---
|
||
/*
|
||
C halen modern yüksek performans bilgisayarların dili.
|
||
|
||
C bir çok programcının kullandığı en düşük seviye dillerdendir, ama
|
||
salt hız ile daha fazlasını karşılar. C'nin bellek yönetiminden iyi
|
||
anlarsanız sizi isteğiniz yere götürecektir.
|
||
|
||
```c
|
||
// Tek satır yorum // karakterleri ile başlar
|
||
|
||
/*
|
||
Çoklu satırlı yorumlar bu şekilde görünür.
|
||
*/
|
||
|
||
// C Standart kütüphanelerini uygulamanıza #include<ornek.h> ile
|
||
// dahil edebilirsiniz.
|
||
#include <stdlib.h>
|
||
#include <stdio.h>
|
||
#include <string.h>
|
||
|
||
// Kendi başlık(header) dosyalarınız dahil etmek için "çift tırnak"
|
||
// kullanmalısınız.
|
||
#include "my_header.h"
|
||
|
||
// Fonksiyonlarınızı bir .h dosyasında ya da c dosyanızın üst tarafta
|
||
// tanımlayın.
|
||
|
||
void function_1();
|
||
void function_2();
|
||
|
||
// Programınızın giriş noktası main isimli bir fonksiyondur ve
|
||
// integer değer döner
|
||
int main() {
|
||
|
||
// çıktıları yazdırmak için printf kullanılır, "print formatted"
|
||
// %d bir sayı tipidir, \n yeni satır karakteridir
|
||
printf("%d\n", 0); // => 0 karakteri yazdırılır.
|
||
// Tüm ifadeler noktalı virgül ile bitmelidir.
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Tipler
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
// Değişkenleri kullanmadan önce tanımlamalısınız. Bir değişken tanımlarken
|
||
// tipini belirtmelisiniz; bu tip onun byte olarak boyutunu belirler.
|
||
|
||
// int değişken tipi 4 byte boyutundadır.
|
||
int x_int = 0;
|
||
|
||
// short değişken tipi genellikle 2 byte boyutundadır.
|
||
short x_short = 0;
|
||
|
||
// char tipi 1 byte boyutunu garanti eder.
|
||
char x_char = 0;
|
||
char y_char = 'y'; // Karakterler '' işaretleri arasına yazılır.
|
||
|
||
// long tipi 4-8 byte olur; long long tipi en azından 64 bit garantiler.
|
||
long x_long = 0;
|
||
long long x_long_long = 0;
|
||
|
||
// float tipi 32-bit kayan noktalı sayı boyutundadır.
|
||
float x_float = 0.0;
|
||
|
||
// double değişken tipi 64-bit kayan noktalı yazı tipindedir.
|
||
double x_double = 0.0;
|
||
|
||
// Integral türleri işaretsiz olabilir. Bunun anlamı, onlar eksi değer
|
||
// olamaz demektir, ama aynı boyuttaki işaretsiz bir sayının maksimum
|
||
// değeri işaretli bir sayının maksimum değeriden büyük olur.
|
||
unsigned char ux_char;
|
||
unsigned short ux_short;
|
||
unsigned int ux_int;
|
||
unsigned long long ux_long_long;
|
||
|
||
// Diğer taraftan char, ki her zaman bir byte boyutundadır, bu tipler
|
||
// makinenize göre boyut değiştirir. sizeof(T) size bir değişkenin byte
|
||
// cinsinden boyutunu verir öyle ki bu tipin boyutunu taşınabilir bir
|
||
// şekilde ifade edilebilir
|
||
// Örneğin,
|
||
printf("%lu\n", sizeof(int)); // => 4 (bir çok makinede 4-byte words)
|
||
|
||
// Eger arguman düzenli ifae olan sizeof operatoru ise degerlendirilmez.
|
||
// VLAs hariç asagiya bakiniz).
|
||
// Bu durumda verimliligin degeri derleme-zamani sabitidir.
|
||
int a = 1;
|
||
|
||
// size_t bir objeyi temsil etmek için kullanılan 2 byte uzunluğundaki bir
|
||
// işaretsiz tam sayı tipidir
|
||
|
||
size_t size = sizeof(a++); // a++ is not evaluated
|
||
printf("sizeof(a++) = %zu where a = %d\n", size, a);
|
||
// yazdirilan "sizeof(a++) = 4 where a = 1" (32-bit mimaride)
|
||
|
||
// Diziler somut bir boyut ile oluşturulmalıdır.
|
||
char my_char_array[20]; // Bu dizi 1 * 20 = 20 byte alan kaplar
|
||
int my_int_array[20]; // Bu dizi 4 * 20 = 80 byte alan kaplar
|
||
// (4-byte bir word varsayılır)
|
||
|
||
// Şu şekilde bir diziyi 0 ile oluşturabilirsiniz:
|
||
char my_array[20] = {0};
|
||
|
||
// Dizinin elemanlarını indexlemek diğer diller gibidir, veya
|
||
// diğer diller C gibi.
|
||
my_array[0]; // => 0
|
||
|
||
// Diziler değişebilirdir (mutable); O sadece memory!
|
||
my_array[1] = 2;
|
||
printf("%d\n", my_array[1]); // => 2
|
||
|
||
// C99'da (ve C11 istege bagli bir ozellik olarak), değidken-uzunluklu diziler (VLAs) bildirilebilirler.
|
||
// Böyle bir dizinin boyuunu derlenmesi gerekmez
|
||
// zaman sabiti:
|
||
printf("Enter the array size: "); // dizi boyutu kullaniciya soruluyor
|
||
char buf[0x100];
|
||
fgets(buf, sizeof buf, stdin);
|
||
|
||
// strtoul isaretsiz integerlar icin string ayiricisidir.
|
||
size_t size = strtoul(buf, NULL, 10);
|
||
int var_length_array[size]; // declare the VLA
|
||
printf("sizeof array = %zu\n", sizeof var_length_array);
|
||
|
||
// Bu programın olası bir sonucu olabilir:
|
||
// > Enter the array size: 10
|
||
// > sizeof array = 40
|
||
|
||
// String'ler bir NUL (0x00) byte ile sonlandırılmış karakter dizileridir,
|
||
// bu string içerisinde özel bir karakter olan '\0' ile gösterilir.
|
||
// (Biz Nul byte'i string karakterleri arasında bulundurmamıza gerek
|
||
// yoktur; derleyici onu bizim için dizinin sonuna ekler.)
|
||
char a_string[20] = "This is a string";
|
||
printf("%s\n", a_string); // %s bir string formatıdır.
|
||
|
||
/*
|
||
a_string 16 karakter uzunluğundadır.
|
||
17. karakter NUL karakteridir.
|
||
18., 19. ve 20. karakterler tanımsızdır.(undefined)
|
||
*/
|
||
|
||
printf("%d\n", a_string[16]); // => 0
|
||
// i.e., byte #17 is 0 (as are 18, 19, and 20)
|
||
|
||
// Tek tirnak arasinda karakterlere sahipsek, bu karakterler degismezdir.
|
||
// Tip `int` ise, `char` *degildir* (tarihsel sebeplerle).
|
||
int cha = 'a'; // fine
|
||
char chb = 'a'; // fine too (implicit conversion from int to char)
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Operatörler
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
int i1 = 1, i2 = 2; // Çoklu tanımlama için kısayol.
|
||
float f1 = 1.0, f2 = 2.0;
|
||
|
||
// Aritmatik basittir.
|
||
i1 + i2; // => 3
|
||
i2 - i1; // => 1
|
||
i2 * i1; // => 2
|
||
i1 / i2; // => 0 (0.5'dir ama 0 a yuvarlanmıştır.)
|
||
|
||
f1 / f2; // => 0.5, artı veya eksi epsilon
|
||
|
||
// Modüler aritmetikte vardır.
|
||
11 % 3; // => 2
|
||
|
||
// Karşılaştırma operatörleri muhtemelen tanıdıktır, ama
|
||
// C'de boolean tipi yoktur. Bunun yerine sayı(int) kullanırız.
|
||
// 0 false yerine ve diğer herşey true yerine geçmektedir.
|
||
// (Karşılaştırma operatörleri her zaman 0 veya 1 dönmektedir.)
|
||
3 == 2; // => 0 (false)
|
||
3 != 2; // => 1 (true)
|
||
3 > 2; // => 1
|
||
3 < 2; // => 0
|
||
2 <= 2; // => 1
|
||
2 >= 2; // => 1
|
||
|
||
// Sayılar üzerinde mantık işlemleri
|
||
!3; // => 0 (Logical not)
|
||
!0; // => 1
|
||
1 && 1; // => 1 (Logical and)
|
||
0 && 1; // => 0
|
||
0 || 1; // => 1 (Logical or)
|
||
0 || 0; // => 0
|
||
|
||
// Bit boyutunda işlem yapmak için operatörler
|
||
~0x0F; // => 0xF0 (bitwise negation)
|
||
0x0F & 0xF0; // => 0x00 (bitwise AND)
|
||
0x0F | 0xF0; // => 0xFF (bitwise OR)
|
||
0x04 ^ 0x0F; // => 0x0B (bitwise XOR)
|
||
0x01 << 1; // => 0x02 (bitwise left shift (by 1))
|
||
0x02 >> 1; // => 0x01 (bitwise right shift (by 1))
|
||
|
||
// Isaretli sayilari kaydirirken dikkatli olun - tanimsizlar sunlardir:
|
||
// - isaretli sayinin isaret bitinde yap?ilan kaydirma (int a = 1 << 32)
|
||
// - negatif sayilarda sol kaydirma (int a = -1 << 2)
|
||
// - LHS tipinde >= ile olan ofset genisletmelerde yapilan kaydirma:
|
||
// int a = 1 << 32; // UB if int is 32 bits wide
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Kontrol Yapıları
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
if (0) {
|
||
printf("I am never run\n");
|
||
} else if (0) {
|
||
printf("I am also never run\n");
|
||
} else {
|
||
printf("I print\n");
|
||
}
|
||
|
||
// While Döngüsü
|
||
int ii = 0;
|
||
while (ii < 10) {
|
||
printf("%d, ", ii++); // ii++, ii değişkenini değerini kullandıktan sonra artırır.
|
||
} // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, "
|
||
|
||
printf("\n");
|
||
|
||
int kk = 0;
|
||
do {
|
||
printf("%d, ", kk);
|
||
} while (++kk < 10); // ++kk, kk değişkeninin değerini kullanmadan önce artırır.
|
||
// => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, "
|
||
|
||
printf("\n");
|
||
|
||
// For Döngüsü
|
||
int jj;
|
||
for (jj=0; jj < 10; jj++) {
|
||
printf("%d, ", jj);
|
||
} // => prints "0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, "
|
||
|
||
printf("\n");
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Tip Dönüşümleri
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
// C'de her değer bir tipe sahiptir, ama siz bir değeri bir başka tipe
|
||
// dönüştürebilirsiniz.
|
||
|
||
int x_hex = 0x01; // Hex literatüründe değer atayabilirsiniz.
|
||
|
||
// Türler arasındaki dönüşümde kendi değerini korumak için çalışacaktır.
|
||
printf("%d\n", x_hex); // => Prints 1
|
||
printf("%d\n", (short) x_hex); // => Prints 1
|
||
printf("%d\n", (char) x_hex); // => Prints 1
|
||
|
||
// Tip hiçbir hata vermeden taşacaktır(overflow).
|
||
printf("%d\n", (unsigned char) 257); // => 1 (Max char = 255 eğer karakter 8 bit uzunluğunda ise)
|
||
|
||
// `char`, `signed char` ve `unsigned char` karakter tiplerinin maksimum uzunluğunu
|
||
// belirlemek için <limits.h> kütüphanesindeki CHAR_MAX, SCHAR_MAX ve UCHAR_MAX
|
||
// macrolarını kullanınız.
|
||
|
||
// Integral tipi kayan noktalı yazı tipine dönüştürülecektir ve tam tersi.
|
||
printf("%f\n", (float)100); // %f formats a float
|
||
printf("%lf\n", (double)100); // %lf formats a double
|
||
printf("%d\n", (char)100.0);
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// İşaretçiler (Pointers)
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
// Bir işaretci bellek adresini barındıran bir değişkendir. Tanımlaması ile işaret
|
||
// edeceği verinin tipi de belirtilecektir. Değişkenlerininzi bellek adreslerini
|
||
// getirerek bellek ile ilgili karışıklığı ortadan kaldırabilirsiniz.
|
||
|
||
int x = 0;
|
||
printf("%p\n", &x); // & işareti bir değişkenin bellek adresini getirmek için kullanılır.
|
||
// (%p işaretçilerin formatıdır)
|
||
// => Bazı bellek adresleri yazdırılacaktır.
|
||
|
||
|
||
// İşaretçiler tanımlanırken * ile başlar
|
||
int *px, not_a_pointer; // px sayı tipinde bir işaretçidir.
|
||
px = &x; // X değişkeninin bellek adresi px değişkeninde tutulmaktadır.
|
||
printf("%p\n", px); // => x değişkeninin bellek adresi yazdırılacaktır.
|
||
printf("%d, %d\n", (int)sizeof(px), (int)sizeof(not_a_pointer));
|
||
// => 64-bit sistemde "8, 4" yazdırılacaktır.
|
||
|
||
// İşaretçinin adres olarak gösterdiği yerdeki değeri almak için
|
||
// değişkenin önüne * işareti ekleyiniz.
|
||
printf("%d\n", *px); // => 0 bastıracaktır, x in değeridir,
|
||
// çünkü px değişkeni x in adresini göstermektedir.
|
||
|
||
// Ayrıca siz işaretçinin gösterdiği yerin değerini
|
||
// değiştirebilirsiniz. Burada referansı parantez içerisinde göstereceğiz
|
||
// çünkü ++ işleminin önceliği * işleminden yüksektir.
|
||
(*px)++; // px'in işaret ettiği değeri 1 artır.
|
||
printf("%d\n", *px); // => 1 yazdırılır.
|
||
printf("%d\n", x); // => 1 yazdırılır.
|
||
|
||
int x_array[20]; // Diziler(arrays) bellekten yan yana bellek bloklarını
|
||
// tahsis etmek için iyi bir yöntemdir.
|
||
int xx;
|
||
for (xx=0; xx<20; xx++) {
|
||
x_array[xx] = 20 - xx;
|
||
} // x_array dizisi 20, 19, 18,... 2, 1 değerleri ile oluşturuluyor.
|
||
|
||
// Bir sayı tipinde işaretçi tanımlanıyor ve x_array'i işaret ediyor.
|
||
int* x_ptr = x_array;
|
||
// x_ptr artık dizinin ilk elemanını işaret etmektedir (the integer 20).
|
||
// Bu çalışacaktır çünkü diziler(arrays) aslında sadece onların ilk
|
||
// elemanlarını gösteren birer işaretçidir.
|
||
// For example, when an array is passed to a function or is assigned to a pointer,
|
||
// it decays into (implicitly converted to) a pointer.
|
||
// Exceptions: when the array is the argument of the `&` (address-od) operator:
|
||
int arr[10];
|
||
int (*ptr_to_arr)[10] = &arr; // &arr is NOT of type `int *`!
|
||
// It's of type "pointer to array" (of ten `int`s).
|
||
// or when the array is a string literal used for initializing a char array:
|
||
char arr[] = "foobarbazquirk";
|
||
// or when it's the argument of the `sizeof` or `alignof` operator:
|
||
int arr[10];
|
||
int *ptr = arr; // equivalent with int *ptr = &arr[0];
|
||
printf("%zu %zu\n", sizeof arr, sizeof ptr); // probably prints "40, 4" or "40, 8"
|
||
|
||
// Diziler ilk elemanlarını gösteren birer işaretçidirler.
|
||
printf("%d\n", *(x_ptr)); // => 20 yazılacaktır.
|
||
printf("%d\n", x_array[0]); // => 20 yazılacaktır.
|
||
|
||
// İşaretçiler kendi tiplerinde artırılır ve azaltılır.
|
||
printf("%d\n", *(x_ptr + 1)); // => 19 yazılacaktır.
|
||
printf("%d\n", x_array[1]); // => 19 yazılacaktır.
|
||
|
||
// Ayrıca dinamik olarak bir bellek bloğunu standart kütüphanede bulunan
|
||
// malloc fonksiyonu ile uygulamanız için ayırabilirsiniz. Bu fonksiyon
|
||
// byte türünden ayırmak istediğiniz bloğun boyutunu parametre olarak alır.
|
||
int* my_ptr = (int*) malloc(sizeof(int) * 20);
|
||
for (xx=0; xx<20; xx++) {
|
||
*(my_ptr + xx) = 20 - xx; // my_ptr[xx] = 20-xx 'de aynı zamanda çalışabilir
|
||
} // Bellekte 20, 19, 18, 17... 2, 1 (as ints) şeklinde oluşturulmuş olacaktır.
|
||
|
||
// Eğer ayrımadığınız bir bellek adresini çağırırsanız
|
||
// öngörülmeyen bir değer dönecektir.
|
||
printf("%d\n", *(my_ptr + 21)); // => kim-bilir-ne-yazacak?
|
||
|
||
// Malloc fonksiyonu ile ayrıdığınız bellek kısmı ile işiniz bittiğinde
|
||
// onu free fonksiyonu ile boşaltmalısınız, aksi durumda uygulamanız
|
||
// kapatılana kadar belleğin o kısmını kimse kullanamaz.
|
||
free(my_ptr);
|
||
|
||
// Metin Dizileri(String) birer karakter dizisidir(char array), ama
|
||
// genelde karakter işaretçisi olarak kullanılır.
|
||
char* my_str = "This is my very own string";
|
||
|
||
printf("%c\n", *my_str); // => 'T'
|
||
|
||
function_1();
|
||
} // main fonksiyon sonu
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Fonksiyonlar
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
// Fonksiyon tanımlama sözdizimi:
|
||
// <return type> <fonksiyon adi>(<args>)
|
||
|
||
int add_two_ints(int x1, int x2){
|
||
return x1 + x2; // bir değer geri döndürmek için return kullanılır.
|
||
}
|
||
|
||
/*
|
||
Fonksiyonlar pass-by-value'dür, ama isterseniz işaretçi referanslarını
|
||
kullanarak fonksiyona gönderilen parametrenin değerini değiştirebilirsiniz.
|
||
|
||
Example: Bir metni tersine çevirme
|
||
*/
|
||
|
||
// Bir void konksiyonu hiç bir değer dönmez
|
||
void str_reverse(char* str_in){
|
||
char tmp;
|
||
int ii=0, len = strlen(str_in); // Strlen C'nin standart kütüphanesinin bir fonksiyonu
|
||
for(ii=0; ii<len/2; ii++){
|
||
tmp = str_in[ii];
|
||
str_in[ii] = str_in[len - ii - 1]; // sondan ii'inci elemanı
|
||
str_in[len - ii - 1] = tmp;
|
||
}
|
||
}
|
||
|
||
/*
|
||
char c[] = "This is a test.";
|
||
str_reverse(c);
|
||
printf("%s\n", c); // => ".tset a si sihT"
|
||
*/
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Kullanıcı Tanımlı Tipler ve Yapılar
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
// Typedef'ler bir tip takma adı oluşturur.
|
||
typedef int my_type;
|
||
my_type my_type_var = 0;
|
||
|
||
// Struct'lar bir veri koleksiyonudur.
|
||
struct rectangle {
|
||
int width;
|
||
int height;
|
||
};
|
||
|
||
// It's not generally true that
|
||
// sizeof(struct rectangle) == sizeof(int) + sizeof(int)
|
||
// due to potential padding between the structure members (this is for alignment
|
||
// reasons). [1]
|
||
|
||
void function_1(){
|
||
|
||
struct rectangle my_rec;
|
||
|
||
// "." ile yapı üyelerine ulaşılabilir.
|
||
my_rec.width = 10;
|
||
my_rec.height = 20;
|
||
|
||
// Bir yapının adresini işaretçiye atayabilirsiniz.
|
||
struct rectangle* my_rec_ptr = &my_rec;
|
||
|
||
// İşaretçi üzerinden bir yapıya ulaşabilirsiniz.
|
||
(*my_rec_ptr).width = 30;
|
||
|
||
// ya da -> işareti ile yapının elemanlarına ulaşabilirsiniz.
|
||
my_rec_ptr->height = 10; // (*my_rec_ptr).height = 10; ile aynıdır.
|
||
}
|
||
|
||
// Kolaylık sağlamak için bir yapıya typedef tanımlayabilirsiniz.
|
||
typedef struct rectangle rect;
|
||
|
||
int area(rect r){
|
||
return r.width * r.height;
|
||
}
|
||
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
// Fonksiyon İşaretçiler
|
||
///////////////////////////////////////
|
||
|
||
/*
|
||
Çalışma zamanında, fonksiyonların bilinen bir bellek adresleri vardır. Fonksiyon
|
||
işaretçileri fonksiyonları direk olarak çağırmayı sağlayan veya geri bildirim(callback)
|
||
için parametre gönderirken kullanılan başka birer işaretçidirler. Ama, syntax tanımı
|
||
başlangıçta biraz karışık gelebilir.
|
||
|
||
Örnek: bir işaretçiden str_reverse kullanımı
|
||
*/
|
||
void str_reverse_through_pointer(char * str_in) {
|
||
// f adında bir fonksiyon işaretçisi tanımlanır.
|
||
void (*f)(char *); // Signature should exactly match the target function.
|
||
f = &str_reverse; // Assign the address for the actual function (determined at runtime)
|
||
(*f)(str_in); // Just calling the function through the pointer
|
||
// f(str_in); // That's an alternative but equally valid syntax for calling it.
|
||
}
|
||
|
||
/*
|
||
As long as function signatures match, you can assign any function to the same pointer.
|
||
Function pointers are usually typedef'd for simplicity and readability, as follows:
|
||
*/
|
||
|
||
typedef void (*my_fnp_type)(char *);
|
||
|
||
// Gerçek bir işaretçi tanımlandığı zaman ki kullanımı:
|
||
// ...
|
||
// my_fnp_type f;
|
||
```
|
||
|
||
## Daha Fazla Okuma Listesi
|
||
|
||
[K&R, aka "The C Programming Language"](https://en.wikipedia.org/wiki/The_C_Programming_Language)'in bir kopyasını bulundurmak mükemmel olabilir
|
||
|
||
Diğer bir iyi kaynak ise [Learn C the hard way](http://learncodethehardway.org/c/)
|
||
|
||
It's very important to use proper spacing, indentation and to be consistent with your coding style in general.
|
||
Readable code is better than clever code and fast code. For a good, sane coding style to adopt, see the
|
||
[Linux kernel coding style](https://www.kernel.org/doc/Documentation/CodingStyle).
|
||
|
||
Diğer taraftan google sizin için bir arkadaş olabilir.
|
||
|
||
[1] http://stackoverflow.com/questions/119123/why-isnt-sizeof-for-a-struct-equal-to-the-sum-of-sizeof-of-each-member
|